next up previous
Next: Podstawowe rozwiązania operatorów eliptycznych. Up: Podstawowe rozwiązania operatorów różniczkowych. Previous: Podstawowe rozwiązania operatorów różniczkowych.

Pojęcie rozwiązania podstawowego.

Rozważmy liniowe wyrażenie różniczkowe w postaci:

$\displaystyle \mathcal{A}$ $\displaystyle (x;D)=\underset{\vert\alpha \vert\leq m}{\sum
 }a_{\alpha }(x)D^{\alpha }.$ (10.1)

ze współczynnikami $ a_{\alpha }:\mathbb{R}^{n}\rightarrow
\mathbb{R} ^{1}$ , $ \vert\alpha \vert\leq m$, które zezwalają na zastosowanie (10.1) do funkcji uogólnionych z klasy na przyklad $ \mathcal{D}^{\prime }( \mathbb{R}^{n}).$ W tym celu załóżmy że $ a_{\alpha }\in C^{\infty }(\mathbb{R}^{n}),$ $ \vert\alpha \vert\leq m.$

Definicja 10.1   Rozwiązaniem podstawowym wyrażenia (10.1) nazywamy dystrybucję $ E\in $ $ \mathcal{D}^{\prime }(\mathbb{R}^{n})$, taką że

$\displaystyle \mathcal{A}$ $\displaystyle (x;D)E(x;y)=\delta (x-y)$, (10.2)

gdzie $ \delta _{y}\in \mathcal{D}^{\prime }(\mathbb{R}^{n})$ jest funkcją uogólnioną Dirac'a.

Jest oczywistym, że rozwiązanie podstawowe nie jest jedyne, poniewa ż każda dystrybucja

$\displaystyle \tilde{E}(x,y)=E(x,y)+\tilde{u}(x,y),$ (10.3)

gdzie $ \tilde{u}:\mathbb{R}^{n}\rightarrow \mathbb{R}$ jest rozwiązaniem równania jednorodnego

$\displaystyle \mathcal{A}$ $\displaystyle (x;D)\tilde{u}(x;y)=0$ (10.4)

dla każdego $ y\in \mathbb{R}^{n}.$ Nas bedą dalej interesować rozwiązania uogólnione równania rózniczkowego

$\displaystyle \mathcal{A}$ $\displaystyle (x;D)u=f,$ (10.5)

gdzie $ f\in \mathcal{D}^{\prime }(\mathbb{R}^{n})$ jest zadaną dystrybucją na $ \mathcal{D}(\mathbb{R}^{n})$ . Dla przykładu rozważmy proste równania różniczkowe w $ \mathcal{D}^{\prime }(\mathbb{R}^{1})$ dla $ E(x;y);$ $ x,y\in \mathbb{R}%%
^{1}:$

$\displaystyle \frac{\mathrm{d}{u(x)}}{\mathrm{d}{x}}=\delta _{y}(x).$ (10.6)

Jest oczywistym (i co było już wczesniej udowodnione), że

$\displaystyle E(x;y)=\vartheta (x-y):=\left\{
 \begin{array}{ll}
 1,& \text{ gdy \ }x\geq y; \\  
 0,& \text{ gdy \ }y<x.
 \end{array}
 \right.$ (10.7)

jest jednym z rozwiązań (10.6). Ogólnym rozwiązaniem jest

$\displaystyle \tilde{E}(x;y)=\vartheta (x-y)+const.$ (10.8)

Rozważmy taraz równanie fal w $ \mathbb{R}^{1}:$

$\displaystyle \frac{\partial ^{2}u}{\partial t^{2}-a^{2}}\frac{\partial ^{2}u}{\partial x^{2}}=f(x,t),$ (10.9)

gdzie $ f\in \mathcal{D}^{\prime }(\mathbb{R}^{1}).$ Rozwiązaniem podstawowym dla wyrażenia (10.1) będzie funkcja uogólniona.

$\displaystyle E(x,t;\xi ,s)=\frac{1}{2a}\vartheta (a(t-s)-\vert x-t\vert).$ (10.10)

Znaczenie rozwiązania podstawowego jest jasne z następującego twierdzenia.

Twierdzenie 10.2   Niech $ f\in \mathcal{D}^{\prime }(\mathbb{R}^{n})$ oraz istnieje splot
$ \ E\ast f:=\underset{\mathbb{R}^{n}}{\int }
E(x,y)f(y)dy$ dla $ x\in \mathbb{R}^{n}$, wtedy dystrybucja

$\displaystyle u:=E\ast f+\tilde{u}$ (10.11)

jest rozwiązaniem równania % latex2html id marker 21878
$ (\ref{sec:10.5}).$

$ \lhd $ Dowód. Mamy na mocy definicji:
$\displaystyle \mathcal{A}$ $\displaystyle (x;D)(E\ast f)(x)$ $\displaystyle =$ $\displaystyle (\mathcal{A}$ $\displaystyle (x;D)E(x;y))\ast
f=\delta \ast f \notag$ (10.12)
  $\displaystyle \Longrightarrow$ $\displaystyle \underset{\mathbb{R}^{n}}{\int }\delta
(x-y)f(y)dy=f(x),$ (10.13)

co i kończy dowód. $ \rhd $

Definicja 10.3   Splot rozwiązania podstawowego z funkcją ugolnioną gdy istnieje ma nazwę potencjału.

Rozważmy szczególny przypadek gdy $ x \in \mathbb{R}^{1}$ i

$\displaystyle \mathcal{A}$ $\displaystyle (x;D)=\underset{J=0}{\overset{m-1}{\sum }}
 a_{j}(x)u^{(j)}+u^{(m)}.$ (10.14)

Wtedy zachodzi twierdzenie.

Twierdzenie 10.4   Podstawowe rozwiązanie wyrażenia (10.13) ma wzór:

$\displaystyle E(x;y)=\vartheta (x-y)v(x;y)+\tilde{u}(x),$ (10.15)

gdzie
$\displaystyle \mathcal{A}v(x;y) =0$      
$\displaystyle v(y;y) =0, \quad v^{\prime }(y;y)=0,\quad{
},\ldots,v^{(m-1)}(y;y)=1$     (10.16)

dla wszystkich $ y\in \mathbb{R}^{1},$ oraz $ \mathcal{A}$ $ \tilde{u}=0$ dla $ x \in \mathbb{R}^{1}$ .

$ \lhd $ Dowód. Stosując prawo różniczkowania funkcji uogólnionych, znajdujemy że
$\displaystyle (\vartheta (x-y)v(x;y))_{x}^{^{\prime }}$ $\displaystyle =$ $\displaystyle \vartheta ^{\prime
}(x-y)v(x;y)+\vartheta (x-y)v(x;y)=$  
$\displaystyle \delta (x-y)v(x;y)+\vartheta (x-y)v(x;y)$ $\displaystyle =$ $\displaystyle \vartheta (x-y)v(x;y),$  

ponieważ $ v(y;y)=0.$ W sposób analogiczny mamy:
$\displaystyle (\vartheta v)^{(j)}$ $\displaystyle =$ $\displaystyle \vartheta v^{(j)}$ $\displaystyle ,$ $\displaystyle j=\overline{ 0,m-1},$ (10.17)
$\displaystyle (\vartheta v)^{(m)}$ $\displaystyle =$ $\displaystyle \vartheta v^{(m)}+\delta
(x-y)v^{(m-1)}(x;y)=\vartheta v^{(m)}+\delta (x-y),$ (10.18)

ponieważ supp $ \delta (x-y)=\{y\}\in \mathbb{R}^{1}$ jest jednopunktowym. Ze wzorów (10.16) otrzymujemy że

$\displaystyle \mathcal{A}$ $\displaystyle (x;D)E(x;y)=\vartheta (x-y)\mathcal{A}$ $\displaystyle v+\delta (x-y)=\delta (x-y),$ (10.19)

ponieważ $ \mathcal{A}$ $ v\equiv 0,$ co i dowodzi twierdzenie. $ \rhd $

Przykład 10.5   dla operatora na $ \mathbb{R}^{1}$

$\displaystyle \mathcal{A}u=u^{\prime }+au\Rightarrow E(x;y)=\vartheta (x-y)e^{-a(x-y)};
$

dla operatora

$\displaystyle \mathcal{A}u=u^{\prime \prime }+a^{2}u\Rightarrow E(x;y)=\vartheta
(x-y) \frac{1}{a}\sin [a(x-y)].
$

Uwaga 10.6   Hans Lewi w 1957 r. pokazał że równanie
$\displaystyle \mathcal{A}u$ $\displaystyle =$ $\displaystyle f$ , $\displaystyle \mathcal{A}=\frac{\partial ^{2}}{\partial
x_{1}\partial x_{3}}+i\...
...x_{2}\partial x_{3}}
+2i(x_{1}+ix_{2})\frac{\partial ^{2}}{\partial x_{3}^{2}}=$ (10.20)
  $\displaystyle =$ $\displaystyle \frac{\partial }{\partial x_{3}}\left[ \frac{\partial }{\partial ...
...rtial }{\partial x_{2}}+2i(x_{1}+ix_{2})\frac{\partial }{\partial
x_{3}}\right]$ (10.21)

nie posiada dla żadnej funkcji $ \ f\in
\mathcal{J}(\mathbb{R}^{3})$ rozwiązania z klasy $ \mathcal{D}^{\prime }$ $ (\Omega )$ dla wszystkich obszarów $ \Omega \subset \mathbb{R}^{3}.$ Tym nie mniej dla operatoró w różniczkowych (10.1) ze stałymi wspólczynnikami posiada zawsze rozwiązanie podstawowe (Twierdzenie Malgrange'a i Erenpreise'a) z klasy $ \mathcal{D}^{\prime }( \mathbb{R}^{n}).$ W przypadku klasy funkcji $ f\in \mathcal{J}(\mathbb{R}^{n})$ było udowodnione takie twierdzenie.

Twierdzenie 10.7 (L.Hormander i S.Lajasiewicz (UJ))   .
Każde wyra żenie (10.1) ze wspólczynnikami stałymi posiada rozwiązanie podstawowe $ E\in \mathcal{J}^{\prime
}(\mathbb{R}^{n}).$


next up previous
Next: Podstawowe rozwiązania operatorów eliptycznych. Up: Podstawowe rozwiązania operatorów różniczkowych. Previous: Podstawowe rozwiązania operatorów różniczkowych.
Andrzej Janus Szef 2001-12-05